Câu chuyện về cuộc thi đoán cân nặng và những hậu quả của trí tuệ tập thể đến từ cuốn sách The Wisdom of Crowds của James Surowiecki¹.

Vào năm 1906, nhà thống kê học lỗi lạc Francis Galton đã chứng kiến một cuộc thi đoán cân nặng của một con bò tại một hội chợ vùng quê. Tám trăm người tham gia cuộc thi. Là một người luôn tò mò, Galton đã tiến hành các phân tích thống kê trên các con số được dự đoán. Ông phát hiện ra rằng, trung bình các con số dự đoán rất gần với cân nặng thực sự của con bò. Câu chuyện này đã được James Surowiecki kể lại trong cuốn sách hấp dẫn The Wisdom of Crowds (Sự Khôn Ngoan của Đám Đông).

Tuy nhiên, không nhiều người biết những sự kiện xảy ra sau đó. Vài năm sau, chiếc cân dần trở nên không còn chính xác. Việc sửa chữa sẽ rất tốn kém, nhưng người tổ chức hội chợ đã nảy ra một ý tưởng tuyệt vời. Vì những người tham gia đã rất giỏi trong việc đoán cân nặng của con bò, họ không cần sửa chiếc cân nữa. Người tổ chức chỉ cần yêu cầu mọi người đoán cân nặng và lấy trung bình các con số dự đoán đó. Nhưng rồi một vấn đề mới xuất hiện. Khi các cuộc thi đoán cân nặng trở nên phổ biến, một số người đã cố tình gian lận. Họ thậm chí tìm cách nhận được thông tin đặc quyền từ người nông dân nuôi bò. Điều này gây ra lo ngại rằng nếu một số người có lợi thế, những người khác sẽ không muốn tham gia nữa. Và khi số lượng người tham gia ít đi, "sự khôn ngoan của đám đông" sẽ không còn đáng tin cậy. Quá trình tìm ra cân nặng chính xác sẽ bị phá vỡ.

Vì vậy, các quy định nghiêm ngặt được ban hành. Người nông dân được yêu cầu chuẩn bị ba báo cáo hàng tháng về sự phát triển của con bò. Các báo cáo này được dán công khai trên cửa chợ để mọi người đều có thể xem. Nếu người nông dân tiết lộ bất kỳ thông tin nào khác về con bò cho bạn bè của mình, thông tin đó cũng phải được công khai. Bất kỳ ai tham gia cuộc thi mà sở hữu thông tin không được công khai sẽ bị loại khỏi cuộc thi.

Những nhà phân tích chuyên nghiệp đã nghiên cứu kỹ nội dung của các báo cáo này và đưa ra lời khuyên cho khách hàng của họ về ý nghĩa của chúng. Họ đã từng mời người nông dân ăn trưa và trò chuyện; nhưng khi người nông dân phải cẩn thận hơn trong việc tiết lộ thông tin, những bữa ăn này trở nên ít hữu ích. Một số nhà phân tích thông minh hơn nhận ra rằng việc hiểu biết về dinh dưỡng và sức khỏe của con bò thực ra không còn quá quan trọng. Vì giờ đây con bò không còn được cân trực tiếp nữa – điều quan trọng là phải dự đoán chính xác những gì người khác sẽ đoán, hoặc dự đoán những gì người khác nghĩ rằng người khác sẽ đoán. Cứ thế, sự phỏng đoán xoay vòng.

Một số người, như ông lão nông dân Buffett, cho rằng kết quả của quá trình này ngày càng xa rời thực tế của việc nuôi bò. Nhưng ông bị bỏ ngoài tai. Đúng là những con bò của ông Buffett trông khỏe mạnh và được nuôi dưỡng tốt, tài chính của ông ngày càng thịnh vượng; nhưng ông chỉ là một nông dân không thực sự hiểu cách thị trường vận hành.

Các tổ chức quốc tế được thành lập để đưa ra quy tắc về cách đánh giá cân nặng của con bò. Có hai tiêu chuẩn cạnh tranh nhau – "các nguyên tắc cân bò được chấp nhận chung" và "các tiêu chuẩn cân bò quốc tế". Nhưng cả hai đều đồng ý về một nguyên tắc cơ bản, đó là để loại bỏ yếu tố đánh giá chủ quan của bất kỳ cá nhân nào, cân nặng của con bò được chính thức định nghĩa là trung bình các con số dự đoán.

Một khó khăn khác là đôi khi không có đủ người đoán, hoặc thậm chí không có ai đoán. Nhưng vấn đề này nhanh chóng được giải quyết. Các nhà toán học từ Đại học Chicago đã phát triển các mô hình, từ đó có thể ước tính trung bình các con số đoán nếu có nhiều người tham gia. Không cần kiến thức về nuôi bò, chỉ cần một chiếc máy tính mạnh mẽ.

Đến lúc này, đã hình thành cả một ngành công nghiệp chuyên về dự đoán cân nặng, tổ chức các cuộc thi và tư vấn giúp mọi người tối ưu dự đoán của mình. Một số người đề xuất rằng có lẽ sửa chữa chiếc cân sẽ rẻ hơn, nhưng họ bị chế giễu: tại sao lại quay về dựa vào phán đoán của một người duy nhất khi bạn có thể tận dụng trí tuệ tổng hợp của rất nhiều người thông minh?

Và rồi con bò chết. Giữa tất cả hoạt động nhộn nhịp đó, không ai nhớ cho nó ăn.